AD TAMLAMALARI
AD TAMLAMALARI
İki adın bir araya gelerek oluşturduğu anlatım birliğine ad tamlaması diyoruz.
Bu adlardan birincisine "tamlayan" ikincisine "tamlanan'' denir.
ÖRNEK:
Hayran oldum gözleri-n-in kara-s-ı-na.
Tamlayan Tamlanan
Sınav sonuçlar-ı-nı aldığınız gün sizinle aynı mutluluğu
T.yan T.nan
paylaşmak istiyoruz.
Not: Türkçede dört çeşit ad tamlaması vardır.
1- BELİRTİLİ AD TAMLAMASI:
Tamlamanın tüm öğelerinin bulunduğu tamlamadır.
ÖRNEK:
Ev-in bahçe-s-i oldukça genişti.
T.yan T.nan
Espri-n-in güzelliğ-i
T.yan T.nan
Hasta-n-ın durum-u
T.yan T.nan
» ÖZELLİKLER:
1- Ad tamlamasını tamlayanı ile tamlananı arasına başka sözcükler girebilir.
ÖRNEK:
Annesi-n-in babadan kalma ev-i
T.yan T.nan
Okuyucu-n-un dikkatini çeken anlatım-ı
T.yan T.nan
Duvar-ın çatlamış sıvalar-ı
T.yan T.nan
Bu arabanın da modelini beğenmemişti
2- Tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir.
ÖRNEK:
Artık çalmalıydı kapı-s-ı-nı kiracı-n-ın.
T.nan T.yan
Hesab-ı-nı vermesi gerekirdi kirayı
T.nan
Geciktirmesi-n-in.
T.yan
Bitmeyecek senfoni-s-i yarınlara kalmalı
T.nan
Aşkımız-ın.
T.yan
3- Zamirlerle kurulan ad tamlamalarında olabilir zamir tamlayan ya da tamlanan görevinde.
ÖRNEK:
Bu-n-un sözler-i,
T.yan T.nan
Sorular-ın birkaç-ı
T.yan T.nan
Alacaklılar- ın bazı-s-ı,
T.yan T.nan
O-n-un direniş-i
T.yan T.nan
4- Adeylemler tamlayan ya da tamlanan olabilir.
ÖRNEK:
Konuşma-s-ı-n-ın anlam-ı var mıydı?
T.yan T.nan
Politikacılar-ın konuşma-s-ı
T.yan T.nan
5- Tamlayan ekinin yerine -den durum eki kullanılabilir.
ÖRNEK:
Konuşmacılar-dan bazılar-ı,
T.yan T.nan
Dinleyiciler-den bir bölüm-ü
T.yan T.nan
6- Kişi zamirinin tamlayan eki olması durumunda ortaya çıkacak ekleri şöyle gösterebiliriz:
ÖRNEK:
Ben-im söz-üm
Sen-in söz-ün
O-n-un söz-ü
Biz-im söz-ümüz
Siz-in söz-ünüz
Onlar-ın söz-leri
7- Bir tamlamada tamlayan ya da tamlanan birden fazla olabilir.
ÖRNEK:
Oyuncu-n-un jestler-i, mimikler-i, ses-i
T.yan T.nanlar
Adam-ın konuşma-s-ı, hareketler-i
T.yan T.nanlar
Bu yollar-ın taş-ı, toprağ-ı
T.yan T.nanlar
Minnoş-un zıplama-s-ı-nı, miyavlama-s-ı-nı
T.yan T.nanlar
8- Tamlamanın tamlayanı ya da tamlananı sıfat tamlaması kuruluşunda olabilir.
ÖRNEK:
Bu kuruluş-un ürünler-i her zaman güvenlidir.
T.yan T.nan
İki serseri-n-in saçma sapan sözler-i
T.yan T.nan
Firmamız-ın en yeni ürünler-i-ni kapınıza
T.yan T.nan
getirdik.
9- Tamlayan ya da tamlanan düştüğünde tamlama özelliği ortadan kalkar.
ÖRNEK:
Duvardaki tablo İbrahim Çallı'n-ın-mış.( tablo-s-u )
Yanıtlar-ın-ı beğenmedim, (sen-in )
Ses-i-ni kasete almıştık. (Osman'ın)
BELİRTİLİ AD TAMLAMALARINDA ANLAM ÖZELLİKLERİ
• Tamlayan tamlananın kime neye ait olduğunu gösterir.
örneker :
Karadeniz’in iklim-i, ( İlim Karadeniz’e )
T.yan T.nan
Öğrenci-n-in başarı-s-ı ( Başarı öğrenciye )
T.yan T.nan
Sanatçı-n-ın koruma-s-ı,( Koruma sanatçıya )
T.yan T.nan
Dilaver'in yazgı-s-ı, ( Yazgı Dilaver’e )
T.yan T.nan
• Tamlanan tamlayanın niteliğini bildirebilir.
ÖRNEK:
Yemeğ-in salçalı-s-ı,
T.yan T.nan
Arkadaş-ın has-ı,
T.yan T.nan
Renkler-in kırmızı-s-ı,
T.yan T.nan
Tatlı-n-ın kremalı-s-ı.
T.yan T.nan
II- BELİRTİSİZ AD TAMLAMASI:
Tamlayan sözcüğün ek almadığı tamlama türüdür.
ÖRNEK:
Kızartma tava-s-ı,
T.yan T.nan
Keten helva-s-ı,
T.yan T.nan
Yaprak dolma-s-ı,
T.yan T.nan
ÖZELLİKLER:
1- Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan genel anlam taşır, bu durumda bir belirsizlik söz konusudur. Eğer tamlayanda kesinlik söz konusu olursa tamlama belirtili ad tamlamasına dönüşebilir.
ÖRNEK:
Çöp torba-s-ı,
T.yan T.nan
Asma yaprağ-ı,
T.yan T.nan
Şiir çeviri-s-i,
T.yan T.nan
Çöp-ün torba-s-ı,
T.yan T.nan
Asma-n-ın yaprağ-ı,
T.yan T.nan
Şiir-in çeviri-s-i
T.yan T.nan
2- Belirtisiz ad tamlamasında tamlayan bir belirginlik, bir kesinlik taşımazsa tamlama belirtili ad tamlamasına dönüştürülemez.
ÖRNEK:
Halk edebiyat-ı,
T.yan T.nan
Püf noktas-ı,
T.yan T.nan
Ana kucağ-ı,
T.yan T.nan
Asker ocağ-ı,
T.yan T.nan
1999 yaz-ı,
T.yanT.nan
3- Bu tamlamada tamlayanla tamlanan ilişkisi çok güçlüdür. Bu nedenle sıfat, tamlamayı bir bütün olarak niteler.
ÖRNEK:
İşlemeli mücevher kutu-s-u.
T.yan T.nan
Süslü vitrin cam-ı,
T.yan T.nan
Kırmızı kadın manto-s-u
T.yan T.nan
4- Tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcükler giremez. ( Sıfat özellikle tamlananı niteleyecekse araya girebilir.)
ÖRNEK:
Devlet eski bakan-ı,
T.yan T.nan
Makine yüksek mühendis-i,
T.yan T.nan
5- Belirtisiz ad tamlamalarında zamirler tamlayan ya da tamlanan olamaz.
BELİRTİSİZ AD TAMLAMASINDA ANLAM ÖZELLİKLERİ
1- Tamlayan tamlananın yapılmasında kullanılan maddeyi gösterir.
ÖRNEK:
Dut pekmez-i,
T.yan T.nan
Patates püre-s-i,
T.yan T.na
Çilek reçel-i
T.yan T.nan
Zeytin ezme-s-i,
T.yan T.nan
Biber dolma-s-ı
T.yan T.nan
2-Tamlayan tamlananın türünü gösterir.
ÖRNEK:
Kum havuz-u,
T.yan T.nan
İğde ağac-ı,
T.yan T.nan
Balık lokanta-s-ı,
T.yan T.nan
Çocuk yuva-s-ı
T.yan T.nan
3- Tamlayan tamlananın nedenini gösterir.
ÖRNEK:
Sel baskını,
T.yan T.nan
Terör korkusu,
T.yan T.nan
Yangın felaketi,
T.yan T.nan
4- Tamlayan tamlananın neye ait ya da neyle ilgili olduğunu gösterir.
ÖRNEK:
Boyun bağı,
T.yan T.nan
Bayan şemsiyesi,
T.yan T.nan
Çöp kamyonu,
T.yan T.nan
İş eldiveni
T.yan T.nan
5- Tamlayan tamlananın neye benzediğini anlatabilir.
ÖRNEK:
Kol böreğ-i,
T.yanT.nan
Pamuk şeker-i,
T.yan T.nan
Kalkan balığ-ı,
T.yan T.nan
6- Tamlayan tamlananın nerede yetiştiğini, nereye ait olduğunu anlatır
ÖRNEK:
Ankara keçi-s-i,
T.yan T.nan
Van kedisi,
T.yan T.nan
Amasya elma-s-ı,
T.yan T.nan
Kayseri pastırma-s-ı,
T.yan T.nan
Diyarbakır karpuz-u,
T.yan T.nan
Tekirdağ köfte-s-i
T.yan T.nan
7- Tamlamada kişi adı tamlayan olduğunda kişiyle ilgili yapıt, buluş gibi anlamlar bildirir.
ÖRNEK:
Arşimet Kanun-u,
T.yan T.nan
Pisagor Teorem-i
T.yan T.nan
III- TAKISIZ AD TAMLAMASI
Hem tamlayanın hem de tamlananın ek almadığı tamlama çeşididir.
Takısız tamlamada tamlayan tamlananın neden yapıldığını veya neye benzediğini bildirir.
1- Neyin neden yapıldığını gösterir.
ÖRNEK:
Yün kazak,
T.yan T.nan
Demir kapı,
T.yan T.nan
Pamuk kumaş,
T.yan T.nan
Gümüş şamdan,
T.yan T.nan
Altın küpe,
T.yan T.nan
Tahta masa
T.yan T.nan
2- Neyin neye benzediğini gösterir.
ÖRNEK:
Elma yanak,
T.yan T.nan
Kiraz dudak,
T.yan T.nan
Servi bey,
T.yan T.nan
İnci diş,
T.yanT.nan
IV- ZİNCİRLEME AD TAMLAMASI
Birbirine bağlanmış en az üç adın bir araya gelerek oluşturduğu tamlamadır.
Bir başka deyişle tamlayanı ya da tamlananının kendi içinde ad tamlaması olan ad tamlaması türüdür.
ÖRNEK:
Bahçe kapı-s-ı-n-ın gıcırtı-s-ı,
T.yan T.nan
Elif-in dersler-i-n-in gidiş-i,
T.yan T.nan
» Kuruluşuna göre zincirleme ad tamlamalarını şöyle sıralayabiliriz:
1- Tamlayan bir ad tamlaması olabilir.
ÖRNEK:
Okul bahçe-s-i-n-in temizliğ-i
Tamlayan Tamlanan
Market-in ön-ü-n-ün görünüş-ü
Tamlayan Tamlanan
Algı Dershane-s-i’n-in eğitim-i
Tamlayan Tamlanan
Kitaplığ-ıs raflar-ı-n-ın uzunluğ-u
Tamlayan Tamlanan
2- Tamlayan ad, tamlanan ad tamlaması kuruluşunda olabilir.
ÖRNEK:
 Dershane-n-in başarı grafiğ-i
Tamlayan Tamlanan
Andaç'ın okul çanta-s-ı
Tamlayan Tamlanan
Çocuğ-un ev ödev-i
Tamlayan Tamlanan
Komşu-n-un bakır kazan-ı
Tamlayan Tamlanan
3- Tamlayan da tamlanan da ad tamlaması kuruluşunda olabilir.
ÖRNEK:
Kooperatif binalar-ı-n-ın çevre düzenleme-si
Tamlayan Tamlanan
Bahçe kapı-s-ı-n-ın reng-i-n-in ton-u
Tamlayan Tamlanan
Test kitaplar-ı-n-ın soru kalite-s-i,
Tamlayan Tamlanan
Kent-in su şebeke-s-i-n-in onarım-ı,
Tamlayan Tamlanan
Maden işçiler-i-n-in çalışma koşullar-ı
Tamlayan Tamlanan
» Karma tamlama ile zincirleme ad tamlaması
birbirine karıştırılmamalıdır.
ÖRNEK:
Bu iş-in kötü sonuçlar-ı
S.t. S.t.
Tamlayan Tamlanan
KARMA TAMLAMA
Ad tamlamasını oluşturan tamlayan ve tamlanan arasında bir sıfat tamlaması yer alması durumunda bu tamlamaya karma tamlama adı verilir.
ÖRNEK:
Eski yıllar-ın güzelliğ-i
Tamlayan Tamlanan
Genç adam-ın güzel kıyafet-i
Tamlayan Tamlanan
İlk sorular-ın çözüm-ü
Tamlayan Tamlanan
Çocuğ-un minicik eller-i
Tamlayan Tamlanan
Sıcak yaz günler-i yerini kış-ın soğuk günler-i-ne
Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan
bıraktı.
a- Sıfat, tamlamanın tamlananını niteleyebilir veya belirtebilir.
ÖRNEK:
Parkın çirkin görüntüsü
Sıfat
Aslanın tuhaf davranışları
Sıfat
Sınavın bu bölümü
Sıfat
b- Sıfat, tamlamanın tamlayanını niteleyebilir veya belirtebilir.
ÖRNEK:
Eski evin sıvalan
Sıfat
Karanlık odanın aydınlatılması
Sıfat
Birkaç kendini bilmezin söyledikleri
Sıfat
c- Sıfat, hem tamlayanı hem de tamlananı
niteleyebilir veya belirtebilir.
ÖRNEK:
Eski köşkün pahalı onarım giderleri
Sıfat Sıfat
I————I I————————1
Tamlayan Tamlanan
d- Sıfat, tamlamanın bütününü niteleyebilir.
ÖRNEK:
Güzel ev yemekler-i,
Tamlayan Tamlanan
Yeni hayvan masallar-ı
Tamlayan Tamlanan
Onarılan tavuk kümesler-i
Tamlayan Tamlanan
ÖRNEK:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, arasına sözcük ya da sözcükler girmiş bir isim tamlaması vardır?
A) O kırmızı gülleri kimin için aldığını söylemedin.
B) Öğrenciler, fen derslerinin boş geçmesinden yakınıyorlar.
C) Ankara'nın adını yeni duyduğum semtleri var.
D) Yeni defterini bu kağıtla kaplamalısın.
E) Türkçe kitabını yarın okula getirirsen iyi olur.
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
ad tamlamasi
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
17 Temmuz 2013 Çarşamba
ADLAR (iSiMLER)
ADLAR (İSİMLER)
Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir.
A)Ad Soylu Sözcükler:
1) Ad (İsim)
2) Sıfat (Önad)
3) Zamir (Adıl)
4) Zarf (Belirteç)
5) Edat (İlgeç)
6) Bağlaç
7) Ünlem
B)FİİLLER (Eylemler)
1)Adlar: Varlıkları ya da kavramları karşılayan,onları tanımamızı sağlayan sözcüklere “ad” denir.Bir kelimeye -mek, -mak ya da -ma, -me olumsuzluk ekini getiremiyorsak o kelime addır.
*Bahçe, kum, Ali, kitap, çanta, Almanya, Merkür,…
İsimleri:
A)Görev ve anlamlarına göre,
B)Varlıkların türüne göre,
C)Varlıkların sayısına göre,
D)Yapılarına göre olmak üzere 4grupta inceleyebiliriz.
GÖREV VE ANLAMLARINA GÖRE İSİMLER
1) Somut İsimler: Taş,kitap,çiçek,…
2) Soyut İsimler: Akıl,sevgi,saygı,şeytan,iyilik,keder,…
3) İş ve Eylem Gösteren İsimler: Fiil soylu kelimelere “-mek, -mak, -ış, -iş, -me, -ma” ekleri getirilerek türetilen ve iş, oluş, eylem bildiren isimlerdir.Bunlara “fiilimsi” (isim-fiil) de denir.
*Çalışmak, uyumak, dokunma, eğlenme, bakış, gülüş,…
VARLIKLARIN TÜRÜNE GÖRE İSİMLER
1) Özel İsimler: Tek olan,diğer varlıklara benzemeyen varlıkların özel adlarıdır.
*Köroğlu, Nedim, Türkçe, Mehmet,Minnoş, Pamuk, Türk Dil Kurumu,…
2)Tür (Cins) İsimleri: Aynı türden birçok varlığın ortak adlarıdır.
*El, ayak, kardeş, amca, kedi, kaşık,şehir, kasaba,…
VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE İSİMLER
1) Tekil İsimler: Aynı türden varlıkların bir tekinin adıdır.
*Çocuk, ay, kalem, kitap, elbise,…
2) Çoğul İsimler:-ler,-lar çokluk ekini almış isimlerdir.
*Çocuklar, ağaçlar, kitaplar, öğrenciler,…
3) Topluluk İsimler: Biçim bakımından tekil göründüğü halde çokluk ya da topluluk anlamı veren adlardır.
*Ordu, alay, sürü, kurultay, meclis, takım,…
YAPI BAKIMINDAN İSİMLER
1) Basit İsimler: Hiçbir yapım eki almamış isimlerdir.
*Araba, insanlar, evimiz, yoldan, tahtayı, çanta, kuşlarım,…
2) Türemiş İsimler: İsim ya da fiil kök ve gövdelerinden yapım ekiyle türeyen isimlerdir.
*Yol-cu, meslektaş, silgi, ölüm,…
3) Birleşik İsimler: İki ismin aralarına başka bir kelime girmeyecek şekilde birleşip kalıplaşmasıyla oluşan isimlerdir.
*Anayurt, Çanakkale, açıkgöz, boşboğaz, aslanağzı, gecekondu, ateşkes, biçerdöver, bakarkör, giderayak,…
İSİM TAMLAMALARI
1) Belirtili Ad Tamlaması: Tamlayanın “-in” ilgi ekini tamlananın da “-i,si” 3.tekil kişi iyelik ekini aldığı tamlamalardır.
NOT: Belirtili isim tamlamasını bulmak için tamlanana neyin, kimin sorularını sorarız.
Türkçenin önemi,
Yolun sonu,
Ali’nin amcası,
Arabanın boyası,
Fırtınanın gücü,
Bizim köyümüz.
2)Belirtisiz Ad Tamlaması: Tamlayanı yalın halde bulunan,tamlananı 3.kişi iyelik ekini alan tamlamalardır.
*Sokak kapısı,
*Tarla kuşu,
*Çam ağacı,
*Okul müdürü,
*Hızlı koşanı (sıfat)
*Devlet memurları
NOT: Belirtisiz isim tamlamasını bulmak için tamlanana “-ne” sorusunu sorarız. “Nasıl,ne kadar,kaç,hangi” gibi sorular sıfat tamlamasını buldurur.
3) Takısız Ad Tamlamaları: Tamlayan ve tamlananın tamlama ekleri almadan oluşturdukları ad tamlamasıdır. Bu tür tamlamalarda tamlayan, tamlananın ya neye benzediğini ya da neden yapıldığını anlatır.
*Yünden çorap
*Çelik tencere
*Ahşap dolap
*Taş duvar
*Bakır tel
Tamlayan tamlananın neden yapıldığını belirtiyor. Tamlayanla tamlananın arasına “den” ekini getirdiğimizde anlam bozulmuyor.Oysa sıfat tamlamalarında bozulur.
*Sarı çorap (sıfat)
*İnci (gibi) diş
*Kömür göz
*Altın kalp
*Çelik bilek
Tamlayan,tamlananın neye benzediğini ifade ediyor.Tamlayanla tamlananın arasına “gibi” edatını getirirsek sıfat tamlamasıyla karıştırmayız.Çünkü sıfat tamlamalarının arasına “gibi” edatını getiremeyiz.
NOT: Takısız isim tamlamalarının tamlayanları doğada tek başına bulunurken sıfat tamlamalarındaki doğada tek başına bulunmaz.
4) Zincirleme Ad Tamlamaları: Bir ad tamlamasının üçüncü bir adla ya da başka bir ad tamlamasıyla oluşturduğu tamlamaya zincirleme ad tamlaması denir.
*Bahçe kapısının anahtarı
b.siz ad tam. ad
zincirleme ad tam.
*Çevre yolunun ağaçlandırma çalışmaları
b.siz ad tam. b.siz ad tam.
zincirleme ad tam.
Ad Tamlamalarıyla İlgili özellikler:
1) Belirtili ad tamlamalarında tamlayan çoğul,tamlanan da belgisiz bir sözcük olursa tamlayan eki “-in” yerine “-den” eki kullanılabilir.
*Aşağıdakilerden hangisi (Aşağıdakilerin hangisi)
*Yolculardan biri (Yolcuların biri)
2) Belirtili ad tamlamalarında kimi zaman tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir.
*Tadı yok sensiz geçen günlerin.
3) Belirtili ve zincirleme ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına sözcükler girebilir.
*Masanın ayağı:(Masanın kırık ayağı)
*Evin borcu.(Evin bir türlü bitmek bilmeyen borcu)
4) Belirtili ad tamlamalarında tamlayan,tamlanan ya da ikisi birden zamir olabilir.
*Onun kızı (Tamlayan zamir)
*Çocukların bir çoğu (Tamlanan zamir)
*Onların bir çoğu (Tamlayan da tamlanan da zamir)
5) Tamlayanı zamir olan belirtili ad tamlamalarında tamlayan genellikle düşer.Bunlara “tamlayanı düşmüş ad tamlaması” denir.
*Olayı bize babası anlatmıştı. (Onun babası)
*Evimiz çok güzel oldu. (Bizim evimiz)
*Paran var mı?(Senin paran)
6) Bir tamlayan, birden çok tamlanan için;bir tamlanan da birden çok tamlayan için ortak kullanılabilir.
*Evin kapısı ve penceresi açık kalmıştı.(Tamlayan ortak)
*Ahmet’in,Murat’ın ve Deniz’in velisi toplantıya katılmadı.(Tamlanan ortak)
ADLARDA KÜÇÜLTME
Adlarda küçültme “cik ve ceğiz” ekleriyle sağlanır.
*Şu tepeciği aşarsak köy görünür.(Küçük tepe)
*Çocukcağız evin yolunu şaşırdı.(Küçük çocuk)
Adların sonuna getirilen “cik,ceğiz” ekleri adlara değişik anlamlar da katabilir.
*Anneciğimi çok özledim.(Sevgi)
*Bir milyarcık borç verir misin?(önemsememe-azımsama)
NOT:-cik eki kimi zaman somut bir varlığa ad oldukları zaman küçültme anlamını yitirebilir.
*Mehmetçik (Türk askeri)
*Gelincik (Çiçek ismi)
*Maymuncuk (Kapı kilidini açan araç)
ÇOĞUL EKİNİN (-LER,-LAR)GÖREVLERİ VE EKLENDİĞİ SÖZCÜKLERE KATTIĞI ANLAMLAR:
-Ler,-lar eki eklendiği sözcüğe her zaman çoğul anlamı katmaz;farklı anlam ilgileri de katabilir.
*Birazdan Zeynepler gelir.(Belirli bir aileyi belirtiyor)
*Bu cami Karahanlılar döneminde kalma.(Sülale,soy anlamı katmış)
*Müdür Beyler henüz gelmediler.(Saygı)
*Hanımefendiler daha uyanmadılar. (Alay,küçümseme, sitem anlamı katmış)
*On yaşlarında bir çocuktu.(Yaklaşık anlamı katmış)
*Hasta ateşler içinde kıvranıyordu.(Abartma)
*Anadalu’da Yunus’lar bitmez.(Özel ada benzerleri anlamı katmış)
*Akşamları televizyon seyrederim.(Belgisiz sıfat yerine geçerek “her” anlamı katmış)
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
Zincirleme Ad Tamlamasi ozellikleri
Zincirleme Ad Tamlaması : İki ya da daha çok ad tamlamasının iç içe kullanıldığı bri tamlama çeşididir. Zincirleme ad tamlamasında, tamlayan ya da tamlanan kendi içinde bir ad tamlaması oluşturur.
Sözgelimi tamlayan bir ad tamlaması olabilir. Örnek :
A k ş a m s a a t l e r i n i n s e r i n l i ğ i
Belirtisiz Ad Tamlaması Belirtili Ad Tamlaması
Tamlanan bir ad tamlaması biçiminde olabilir. Örnek :
Ç o c u ğ u n d e r i ç a n t a s ı
Belirtili Ad Tamlaması Takısız Ad Tamlaması
Hem tamlayan hem de tamlanan ad tamlaması biçiminde olabilir : Örnek :
Belirtili Ad Tamlaması
İs t a n b u l t i y a t r o l a r ı n ı n b u n a l ı m y ı l l a r ı
Belirtisiz Ad Tamlaması Belirtisiz Ad Tamlaması
Karma Tamlama : Tamlayan ya da tamlananı niteleyen bir sıfat veya sıfat grubunun kullanıldığı bir tamlama türüdür. Örnek :
Belirtili Ad Tamlaması
A d a m ı n i r i , s a r ı , ç a r p ı k d i ş l e r i
Sözgelimi tamlayan bir ad tamlaması olabilir. Örnek :
A k ş a m s a a t l e r i n i n s e r i n l i ğ i
Belirtisiz Ad Tamlaması Belirtili Ad Tamlaması
Tamlanan bir ad tamlaması biçiminde olabilir. Örnek :
Ç o c u ğ u n d e r i ç a n t a s ı
Belirtili Ad Tamlaması Takısız Ad Tamlaması
Hem tamlayan hem de tamlanan ad tamlaması biçiminde olabilir : Örnek :
Belirtili Ad Tamlaması
İs t a n b u l t i y a t r o l a r ı n ı n b u n a l ı m y ı l l a r ı
Belirtisiz Ad Tamlaması Belirtisiz Ad Tamlaması
Karma Tamlama : Tamlayan ya da tamlananı niteleyen bir sıfat veya sıfat grubunun kullanıldığı bir tamlama türüdür. Örnek :
Belirtili Ad Tamlaması
A d a m ı n i r i , s a r ı , ç a r p ı k d i ş l e r i
Takısiz Ad Tamlamasinin ozellikleri
Takısız Ad Tamlaması : Hem tamlayanın hem de tamlananın takı almadığı bir ad tamlamasıdır.
Örnek : Tamlayan Tamlanan
Yün ceket
Taş duvar
Cam kavanoz
Altın bilezik
Takısız Ad Tamlamasının Özellikleri :
ü Takısız ad tamlamasının kuruluşunda, en önemli özellik, birinci adın ikincisinin neyden yapıldığını göstermesidir. Örnek : Gümüş kolye, kot pantolon, deri mont...
ü Birinci ad, mecaz anlamda kullanılıp, mecazlı bir biçimde ikincinin neye benzediğini gösteriyorsa, yine takısız ad tamlaması oluşur.
Örnek : Selvi boy, tunç bilek, taş kafa
ü Takısız ad tamlamalarında tamlayana “-den / -dan” eki gelebilir.
Örnek : Tahtadan köprü, yünden yorgan...
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
Örnek : Tamlayan Tamlanan
Yün ceket
Taş duvar
Cam kavanoz
Altın bilezik
Takısız Ad Tamlamasının Özellikleri :
ü Takısız ad tamlamasının kuruluşunda, en önemli özellik, birinci adın ikincisinin neyden yapıldığını göstermesidir. Örnek : Gümüş kolye, kot pantolon, deri mont...
ü Birinci ad, mecaz anlamda kullanılıp, mecazlı bir biçimde ikincinin neye benzediğini gösteriyorsa, yine takısız ad tamlaması oluşur.
Örnek : Selvi boy, tunç bilek, taş kafa
ü Takısız ad tamlamalarında tamlayana “-den / -dan” eki gelebilir.
Örnek : Tahtadan köprü, yünden yorgan...
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
Belirtisiz Ad Tamlamasinin ozellikleri
Belirtisiz Ad Tamlaması : Tamlayan sözcüğün ek almadığı tamlamalardır. Tamlayan, ek almadığı için belirsizlik ve genelleme anlamı taşır. Örnek :
Tamlayan Eki Tamlanan Eki
¾ -ı, -i, -u, -ü
Fındık kurt-u
Akrep yuva-s-ı
Fizik güc-ü
Belirtisiz Ad Tamlamasının Özellikleri :
ü Tamlayan, tamlananın niteliğini gösterir. Örnek: Anne sevgisi, kan kırmızısı
ü Tamlayan, tamlananın ne ile ilgili olduğunu gösterir.
Örnek : Sel felaketi, uçak bileti
ü Tamlayan, tamlananın neden yapıldığını gösterir.
Örnek : Portakal suyu, tütün kolonyası
ü Tamlayan tamlananın neye benzediğini gösterir.
Örnek :Parmak üzümü, sigara böreği
ü Tamlayan, tamlananın nedenini bildirir.
Örnek : Matematik korkusu, sınav stresi
ü Bir şeyin yapıldığını ya da bulunduğu yeri gösterir.
Örnek : Kıyı lokantası, uzay istasyonu
ü Tamlayan tamlananın yapıldığı aracı belirtir.
Örnek : Söz sanatı, makine örgüsü
ü Tamlayan, tamlananın ortaya çıktığı yeri belirtir.
Örnek : Amaysa elması, Maraş dondurması
ü Kişi adları tamlayan olduğunda o kişilere ilişkin yapıt, buluş gibi kavramları belirtir.
Örnek : Naima tarihi, Newton Kanunu
Takısız Ad Tamlaması : Hem tamlayanın hem de tamlananın takı almadığı bir ad tamlamasıdır.
Örnek : Tamlayan Tamlanan
Yün ceket
Taş duvar
Cam kavanoz
Altın bilezik
Takısız Ad Tamlamasının Özellikleri :
ü Takısız ad tamlamasının kuruluşunda, en önemli özellik, birinci adın ikincisinin neyden yapıldığını göstermesidir. Örnek : Gümüş kolye, kot pantolon, deri mont...
ü Birinci ad, mecaz anlamda kullanılıp, mecazlı bir biçimde ikincinin neye benzediğini gösteriyorsa, yine takısız ad tamlaması oluşur.
Örnek : Selvi boy, tunç bilek, taş kafa
ü Takısız ad tamlamalarında tamlayana “-den / -dan” eki gelebilir.
Örnek : Tahtadan köprü, yünden yorgan...
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
Tamlayan Eki Tamlanan Eki
¾ -ı, -i, -u, -ü
Fındık kurt-u
Akrep yuva-s-ı
Fizik güc-ü
Belirtisiz Ad Tamlamasının Özellikleri :
ü Tamlayan, tamlananın niteliğini gösterir. Örnek: Anne sevgisi, kan kırmızısı
ü Tamlayan, tamlananın ne ile ilgili olduğunu gösterir.
Örnek : Sel felaketi, uçak bileti
ü Tamlayan, tamlananın neden yapıldığını gösterir.
Örnek : Portakal suyu, tütün kolonyası
ü Tamlayan tamlananın neye benzediğini gösterir.
Örnek :Parmak üzümü, sigara böreği
ü Tamlayan, tamlananın nedenini bildirir.
Örnek : Matematik korkusu, sınav stresi
ü Bir şeyin yapıldığını ya da bulunduğu yeri gösterir.
Örnek : Kıyı lokantası, uzay istasyonu
ü Tamlayan tamlananın yapıldığı aracı belirtir.
Örnek : Söz sanatı, makine örgüsü
ü Tamlayan, tamlananın ortaya çıktığı yeri belirtir.
Örnek : Amaysa elması, Maraş dondurması
ü Kişi adları tamlayan olduğunda o kişilere ilişkin yapıt, buluş gibi kavramları belirtir.
Örnek : Naima tarihi, Newton Kanunu
Takısız Ad Tamlaması : Hem tamlayanın hem de tamlananın takı almadığı bir ad tamlamasıdır.
Örnek : Tamlayan Tamlanan
Yün ceket
Taş duvar
Cam kavanoz
Altın bilezik
Takısız Ad Tamlamasının Özellikleri :
ü Takısız ad tamlamasının kuruluşunda, en önemli özellik, birinci adın ikincisinin neyden yapıldığını göstermesidir. Örnek : Gümüş kolye, kot pantolon, deri mont...
ü Birinci ad, mecaz anlamda kullanılıp, mecazlı bir biçimde ikincinin neye benzediğini gösteriyorsa, yine takısız ad tamlaması oluşur.
Örnek : Selvi boy, tunç bilek, taş kafa
ü Takısız ad tamlamalarında tamlayana “-den / -dan” eki gelebilir.
Örnek : Tahtadan köprü, yünden yorgan...
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
Belirtili Ad Tamlamasinin ozellikleri
Belirtili Ad Tamlamasının Özellikleri :
ü Tamlayanla tamlanan arasına başka sözcük ya da sözcük grupları girebilir.
Örnek : Çocuğun sabaha kadar süren ağlaması.
ü Tamlayanla tamlananın yeri değişebilir.
Örnek : Vurur, deryalara ışığı adaların.
ü Tamlayan ya da tamlanan birden çok kullanılabilir.
Örnek : Çocukluğumun acıları, sevinçleri, umutları.
Annemin, babamın ve kardeşimin özlemi.
ü Tamlayan ya da tamlanana bağlı bir sıfat kullanılabilir.
Örnek : Yeşil gömleğin düğmeleri.
Çocuğun sarı saçları.
ü Kişi ve işaret zamirleri belirtili ad tamlamalarında yalnızca tamlayan sözcük olarak kullanılır. Örnek : Senin araban
Bunun cezası
ü Ad eylemler (mastarlar) hem tamlayan hem de tamlanan olur. Örnek :
Okumanın yararları
Çocuğun yürüyüşü
ü Kimi durumlarda tamlayan ekinin yerini “-den, (-dan)” durum eki tutar. Örnek :
Çocuklardan birkaçı
Aşağıdakilerden hangisi
ü Kimi durumlarda tamlayan ya da tamlanan sözcük düşer. Bu durumlarda ad tamlaması özelliği ortadan kalkar. Örnek :
Umutları suya düştü. Onun umutları
Ev, onlarınmış. Onların eviymiş.
ü Bir belirtili ad tamlaması bir başka adı niteleyecek şekilde kullanılırsa, bir sıfat tamlamasının tamlayanı olur.
Örnek : Anasının gözü adam Gözümün bebeği oğlum
Sıfat Ad Sıfat Ad
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
ü Tamlayanla tamlanan arasına başka sözcük ya da sözcük grupları girebilir.
Örnek : Çocuğun sabaha kadar süren ağlaması.
ü Tamlayanla tamlananın yeri değişebilir.
Örnek : Vurur, deryalara ışığı adaların.
ü Tamlayan ya da tamlanan birden çok kullanılabilir.
Örnek : Çocukluğumun acıları, sevinçleri, umutları.
Annemin, babamın ve kardeşimin özlemi.
ü Tamlayan ya da tamlanana bağlı bir sıfat kullanılabilir.
Örnek : Yeşil gömleğin düğmeleri.
Çocuğun sarı saçları.
ü Kişi ve işaret zamirleri belirtili ad tamlamalarında yalnızca tamlayan sözcük olarak kullanılır. Örnek : Senin araban
Bunun cezası
ü Ad eylemler (mastarlar) hem tamlayan hem de tamlanan olur. Örnek :
Okumanın yararları
Çocuğun yürüyüşü
ü Kimi durumlarda tamlayan ekinin yerini “-den, (-dan)” durum eki tutar. Örnek :
Çocuklardan birkaçı
Aşağıdakilerden hangisi
ü Kimi durumlarda tamlayan ya da tamlanan sözcük düşer. Bu durumlarda ad tamlaması özelliği ortadan kalkar. Örnek :
Umutları suya düştü. Onun umutları
Ev, onlarınmış. Onların eviymiş.
ü Bir belirtili ad tamlaması bir başka adı niteleyecek şekilde kullanılırsa, bir sıfat tamlamasının tamlayanı olur.
Örnek : Anasının gözü adam Gözümün bebeği oğlum
Sıfat Ad Sıfat Ad
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
Ad Tamlamalari
Ad Tamlamaları
Ad Tamlamaları : En az iki adın, aralarında anlam bağlantısı kurarak oluşturduğu, bir nesnenin parçası olduğunu ya da bir nesnenin başka bir nesneyle tamamlandığını gösteren ad takımıdır. Ad tamlamalarında kullanılan tamamlayıcı öğeye tamlayan, birinci nesnenin parçası durumunda olan ikinci öğeye ise tamlanan denir. Örnek :
Denizin sesi bir melodi gibi geliyordu kulağıma.
Kış ayları burada oldukça ılıman geçiyor.
Ona hediye olarak yün gömlek aldım.
Ad Tamlamasıyla İlgili Bilgiler :
ü Ad tamlamalarında birinci sözcük, tamlayan; ikinci sözcük tamlanan adını alır. Örnek :
Tamlayan Tamlanan
Çocuklar-ın ses-i
Küf koku-s-u
Ahşap ev
ü Tamlayanın kişi zamiri (ben, sen, o, biz, siz, onlar) olduğu tamlamalara “zamir tamlaması” da denir ve tamlama ekleri değişir. Örnek :
Tamlayan Tamlanan
Ben-im kitab-ım
Sen-in düşünce-n
Biz-im evi-miz
Siz-in fikri-niz
ü Ünlüyle biten sözcüklere tamlayan eki getirildiğinde araya “n”; tamlanan eki getirildiğinde araya “s” kaynaştırma ünsüzü gelir. Örnek : elmanın yarısı
ü Ad tamlamalarında, asıl üzerinde durulan ve vurgulanan öğe tamlanandır. Sözgelimi; kapının kolu tamlamasında üzerinde durulan kavram koldur.
UYARI : “su ve ne” sözcüklerine “-ın, -in, -un, -ün” tamlayan eki getirildiğinde araya “n” değil “y” kaynaştırma ünsüzü girer. Örnek : suyun hızı neyin sesi
Ad Tamlaması Türleri
Belirtili Ad Tamlaması : Hem tamlayan hem de tamlanan eki almış olan ad tamlamalarıdır. Örnek :
Tamlayan Eki Tamlanan Eki
-ın, -in, -un, -ün -ı, -i, -u, -ü
Saat-in cam-ı
Su-y-un güc-ü
Felsefe-n-in sorunlar-ı
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
Ad Tamlamaları : En az iki adın, aralarında anlam bağlantısı kurarak oluşturduğu, bir nesnenin parçası olduğunu ya da bir nesnenin başka bir nesneyle tamamlandığını gösteren ad takımıdır. Ad tamlamalarında kullanılan tamamlayıcı öğeye tamlayan, birinci nesnenin parçası durumunda olan ikinci öğeye ise tamlanan denir. Örnek :
Denizin sesi bir melodi gibi geliyordu kulağıma.
Kış ayları burada oldukça ılıman geçiyor.
Ona hediye olarak yün gömlek aldım.
Ad Tamlamasıyla İlgili Bilgiler :
ü Ad tamlamalarında birinci sözcük, tamlayan; ikinci sözcük tamlanan adını alır. Örnek :
Tamlayan Tamlanan
Çocuklar-ın ses-i
Küf koku-s-u
Ahşap ev
ü Tamlayanın kişi zamiri (ben, sen, o, biz, siz, onlar) olduğu tamlamalara “zamir tamlaması” da denir ve tamlama ekleri değişir. Örnek :
Tamlayan Tamlanan
Ben-im kitab-ım
Sen-in düşünce-n
Biz-im evi-miz
Siz-in fikri-niz
ü Ünlüyle biten sözcüklere tamlayan eki getirildiğinde araya “n”; tamlanan eki getirildiğinde araya “s” kaynaştırma ünsüzü gelir. Örnek : elmanın yarısı
ü Ad tamlamalarında, asıl üzerinde durulan ve vurgulanan öğe tamlanandır. Sözgelimi; kapının kolu tamlamasında üzerinde durulan kavram koldur.
UYARI : “su ve ne” sözcüklerine “-ın, -in, -un, -ün” tamlayan eki getirildiğinde araya “n” değil “y” kaynaştırma ünsüzü girer. Örnek : suyun hızı neyin sesi
Ad Tamlaması Türleri
Belirtili Ad Tamlaması : Hem tamlayan hem de tamlanan eki almış olan ad tamlamalarıdır. Örnek :
Tamlayan Eki Tamlanan Eki
-ın, -in, -un, -ün -ı, -i, -u, -ü
Saat-in cam-ı
Su-y-un güc-ü
Felsefe-n-in sorunlar-ı
ad tamlamasi belirtili örnekleri belirtisiz isim önad konu anlatımı nedir tamlayanı düşmüş zincirleme takisiz ön ad
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)